MONUMENT 2

Ronde van Lombardije 1981

De veranderde trainingsopzet leidt ertoe dat Hennie Kuiper in zijn geliefde Tour de France van het jaar 1981 met een uiterst bescheiden bijrol genoegen moet nemen. Hij eindigt uiteindelijk op de anonieme dertigste plaats, ver beneden het niveau dat hij de voorbije jaren bereikte. Na de Tour legt hij opnieuw de zweep erover. Het criteriumcircus gebruikt hij om naar een nieuwe piek te groeien. Net zoals in 1975, het jaar van zijn wereldkampioenschap, fietst hij tientallen kilometers naar een koers toe, rijdt het criterium en zet zich na afloop opnieuw aan de trainingsarbeid. In de Ronde van Nederland volgt hij hetzelfde stramien: na de etappes, die op zich al een goede training vormen, vergaart hij na afloop nog een stevig aantal kilometers. Hij rijdt veelvuldig achter de brommer om snelheid op te doen. Hennie doet dat alles samen met zijn ploeg- en Brabantse streekgenoot Adrie van der Poel. Hij wil koste wat kost in de laatste koersmaanden van het jaar nog eens extra schitteren.

Behalve het persoonlijk succes telt daarbij ook het ploegsucces. De formatie van DAF Trucks is dat jaar zo succesvol dat het team een steeds steviger positie inneemt in het klassement om de wereldbeker voor ploegen. De DAF-directie – en zeker directeur Van Doorne – hecht er bijzonder veel waarde aan en dus zwepen de ploegleiders De Bruyne en De Cauwer hun mannen tot het uiterste op. Aan de vooravond van de Ronde van Lombardije van 1981 heeft DAF Trucks de leiding in het wereldbekerklassement. Alle hens aan dek dus, want de equipe van het Belgische IJsboerke heeft de voorbije week de aanval gepredikt. De DAF-ploeg vliegt gezamenlijk naar Italië. Roger De Vlaeminck zal met een latere vlucht arriveren, maar wanneer DAF-mensen hem van het vliegveld willen halen, treffen ze wel de fiets van De Vlaeminck op de band aan, maar blijkt dat de coureur zelf heeft besloten thuis te blijven. Typisch Roger. Directeur-sportief De Bruyne ziet zijn kansen om de wereldbeker binnen te halen in rook opgaan. Wat moeten ze beginnen zonder Roger? Hennie Kuiper probeert hem gerust te stellen, maar De Bruyne is niet overtuigd.

De wonderschone Ronde van Lombardije, waar een adembenemende natuur ieder jaar opnieuw voor een hemels decor zorgt, staat rood omcirkeld in Hennie’s agenda. Deze wedstrijd die tot en met 2011 het sluitstuk van het wielerseizoen vormt, draagt de poëtische bijnaam La corsa delle foglie morte oftewel ‘De koers van de vallende bladeren’. Slechts één Nederlander prijkt voor de editie van 1981 op de erelijst: de Zeeuw Jo de Roo, die zowel in 1962 als in 1963 als eerste de finish in Como bereikt. Ogenschijnlijk gaat het niet zo geweldig met Kuiper in het begin van de koers. Adrie van der Poel dirigeert de kopman naar zijn achterwiel en rijdt hem naar voren. Hennie zelf heeft zich geen moment zorgen gemaakt. Achteraf hoort hij dat de Nederlandse ploegleider Jan Gisbers van de Van Erp-formatie heeft voorspeld: ‘Dat wordt niets met Kuiper vandaag. Hij zit helemaal achterin.’ Niemand hoeft zich die dag zorgen te maken om Hennie. ‘Want ik deed dat bewust, zo achterin koersen. Eerst een tijdje op mijn gemak zitten en later, wanneer de koers echt ontbrandt, naar voren rijden.’

Er wordt vanaf de start heel hard gekoerst. In de kopgroep die dan tot stand komt, zit geen enkele coureur van de DAF-equipe, maar wel van de grote concurrent IJsboerke. Ploegleider Fred De Bruyne is in alle staten. Hennie maant hem tot kalmte. ‘Rustig blijven, Fred.’ ‘Ik kende deze koers en maakte mij niet zo druk. Soms was ik een zenuwpees, maar ik had ook momenten dat ik rustig in het peloton kon blijven zitten om mijn moment af te wachten.’ Op 80 kilometer voor de finish kiest Gibi Baronchelli voor de vlucht naar voren tijdens de beklimmingen van de Intelvi en de Schignano. De Italiaan bouwt razendsnel een voorsprong op van meer dan drie minuten. De kopgroep verbrokkelt. De een na de andere renner valt terug in het peloton. Kuiper zoekt contact met de ploegleiderswagen. ‘Zie je wat er gebeurt? Ik heb het voorspeld en ik zal je nog iets anders vertellen, Fred: Ik ga deze koers winnen.’

De DAF-kopman demarreert tijdens de tweede beklimming van de met steentjes geplaveide Intelvi, ongeveer 45 kilometer voor de finish. Hij neemt snel afstand van het peloton en strijkt in recordtempo neer op de vluchter, die door een lekke band wat oponthoud heeft gehad. ‘Ik heb hem ingehaald en hij is onmiddellijk in mijn wiel gekropen.’ Dat gebeurt op 27 kilometer van de streep. Baronchelli is moegestreden. Dat blijkt wanneer Hennie op de slotklim, de San Fermo della Battaglia het tempo verhoogt en de Italiaan onmiddellijk moet afhaken. De Bruyne, nog altijd nerveus, stuurt de ploegleiderswagen naast zijn kopman en waarschuwt: ‘O, o, ze komen.’

Maar ze komen niet.

Na de laatste beklimming volgt nog een mooie afdaling en voert het parcours verder langs het Comomeer. Daar proberen de ploegen van Roberto Visentini, Francesco Moser en Beppe Saronni de kloof met de Nederlander te dichten. Af en toe naderen ze, maar Kuiper geeft niet op. ‘Ik dacht: zolang ze nog niet ter hoogte van mijn bracket komen, ga ik door.’ Kuiper blijkt onweerstaanbaar. In de straten van Como haalt hij zijn tweede Monument binnen, zijn tweede klassieker binnen een jaar. Hij is blij dat hij heeft gewonnen zonder dat Roger De Vlaeminck erbij is. ‘Na de Ronde van Vlaanderen werd door iedereen gezegd dat Roger me aan de overwinning had geholpen. Maar nu had ik kunnen bewijzen dat ik het ook alleen kon.’

Het is dubbele vreugde bij DAF. Want behalve de triomf van kopman Kuiper is er nog meer te bejubelen: de overwinning in het prestigieuze klassement om de wereldbeker. De volledige equipe reist de volgende dag naar Verona, waar een grote beurs voor vrachtwagens wordt gehouden. DAF Trucks is uiteraard ook prominent aanwezig. Het is hèt moment om optimaal publiciteit te maken met de wereldbeker. De hele equipe staat trots geschaard rond de wereldbeker in de stand van DAF Trucks. Ruimschoots aandacht van alle media. Mooier kan de sponsor het niet wensen. Kuiper: ‘De directeur van DAF Italia was zo blij als een kind.’ ‘Dat was geen wonder,’ legt Van Doorne uit. ‘Italië was voor ons een markt waar je heel moeilijk kon binnenkomen. Alles was Fiat en misschien nog een beetje Duitse merken als Mercedes. Die overwinning van Hennie in de Ronde van Lombardije en de winst in het klassement om de wereldbeker voor merkenteams bracht een ommekeer in het denken van dealers teweeg. Vanaf dat moment kwam er interesse om ook dealer voor DAF Trucks te worden. Dankzij die wielersuccessen is de Italiaanse markt opengebroken.’

Ondanks die successen wordt de DAF-wielerformatie een seizoen later toch opgeheven. De grote voorvechter van het wielerproject, Willy van Doorne, vertrekt bij het bedrijf om voor zichzelf een nieuwe onderneming op te starten, Willy van Doorne International. De Raad van Bestuur van DAF Trucks wil het geld dat in de wielerploeg is gestoken op een andere manier besteden. Wielerman Van Doorne handelt het project zorgvuldig af, helpt bij de zoektocht naar een nieuwe geldschieter en ziet er ook op toe dat de coureurs onderdak komen. Wanneer veldrijder Hennie Stamsnijder overboord dreigt te vallen, neemt Van Doorne hem als eenling onder contract. Het is het laatste wapenfeit in een voorbeeldig wielerproject.

Het kost Hennie Kuiper nauwelijks moeite om Gibi Baronchelli te lossen

Hennie Kuiper blijft in de finale van de Ronde van Lombardije 1981 over met Gibi Baronchelli

In 1983 zit Hennie Kuiper opnieuw heel dicht bij de zege in de Ronde van Lombardije. Hij legt het echter in de sprint af tegen (van links naar rechts) Adrie van der Poel (derde), Sean Kelly (eerste) en wereldkampioen Greg LeMond (tweede). Achter Van der Poel rijdt de Zwitser Gilbert Glaus naar de zesde en achter Kelly Francesco Moser naar de vijfde plaats

Hennie Kuiper laat zich op het podium in Como huldigen voor zijn tweede zege binnen een jaar in één van de vijf Monumenten

Bijna weer raak

Twee jaar na zijn zege in de Ronde van Lombardije is Kuiper opnieuw dicht bij een overwinning in de ‘Koers van de vallende bladeren.’ De finale van die Ronde van Lombardije heeft alles te maken met de Ronde van Spanje 1983. Kuiper, die als etapperenner al over zijn hoogtepunt heen is, ziet in een rit, waarin veel wind staat, kansen voor Bernard Hinault. Hij zegt tegen de Fransman: ‘Als je wilt winnen, moet je nu een waaier maken. Wij doen mee.’ ‘Non, c’est pas le moment,’ antwoordt Hinault, die enkele ogenblikken later tot de conclusie komt dat Kuiper gelijk heeft. Hij zoekt Kuiper op en zegt: ‘Allez.’ De teams rijden naar voren en voordat de Spanjaarden in de gaten hebben wat er gebeurt, spat het peloton uit elkaar. Er wordt volop gekoerst. Slechts één Spanjaard heeft zich in de waaier weten te wurmen: Marino Lejarreta. De overigen zijn kansloos voor een toppositie in het klassement. Woede bij de Spanjaarden. Ze zweren wraak.

In de Ronde van Lombardije is Hennie het object van die wraakoefening. Vanaf de start kleeft Lejarreta aan zijn wiel. Pas in de laatste kilometers, wanneer de sprinters al positie kiezen, verliest Lejarreta het achterwiel van Kuiper, die dan bliksemsnel reageert. Hij gooit de ketting op de 12 – de zwaarste versnelling – en gaat op volle snelheid langs het peloton dat dan nog niet op topsnelheid ligt. De sprinters zijn verrast. Wanneer de Zwitser Gilbert Glaus niet alles had gegeven om in de buurt van Hennie te komen, zou hij voor de tweede keer Lombardije hebben gewonnen. Nu wordt hij afgetroefd door de Ier Sean Kelly, die zijn eerste klassieker wint, door de Amerikaan Greg LeMond en door de teleurgestelde Adrie van der Poel. De actie van Kuiper doorkruist Van der Poels plannen, zet een streep door zijn sprinttactiek. ‘Ik zou anders zeker hebben gewonnen,’ weet hij 34 jaar later te vertellen. Maar ook voor Adrie geldt: ‘als’ telt niet in de topsport.

Het tussenjaar

Het jaar tussen zijn tweede Monument, de Ronde van Lombardije (1981) en zijn grootse triomf in het derde Monument, Parijs-Roubaix (1983), is niet het meest glorierijke in de carrière van Hennie. Hij eindigt in de Tour de France als de nummer negen van het klassement. Hij schittert nog één keer in een bergetappe, in de vijftiende rit die van Manosque naar Orcières Merlette voert. Keer op keer moet hij lossen in het gevecht met Bernard Hinault en Joop Zoetemelk. Evenzoveel keren komt hij terug. In de laatste meters haakt hij opnieuw aan bij het illustere duo. Gedrieën passeren ze de eindstreep. Kuiper overtreft zichzelf die dag. Nooit meer zal hij in een bergetappe een dergelijke prestatie leveren. Een echte klimmer is Hennie nooit geweest, maar er waren dagen dat hij de absolute top partij kon geven. Die dagen zijn na de vijftiende etappe van de Tour van 1982 definitief voorbij.

Er zijn decennia geweest in de Nederlandse wielrennerij waarin een plaats bij de top tien als een geweldig wapenfeit zou zijn gevierd, maar Kuiper vindt die negende plaats beneden zijn stand. ‘Adrie van der Poel heeft mij nog geholpen zo hoog te eindigen.’ In de voorlaatste etappe, van Sens naar Aulnay-sous-Bois over 161 kilometer, komt er mede dankzij Van der Poel een ontsnapping tot stand, waarbij Hennie wel aansluiting vindt, maar waarin een paar concurrenten voor een hoge klassering ontbreken. De Belg Daniel Willems behaalt er zijn tweede ritzege in deze Tour, maar wat voor Kuiper belangrijker is: hij boekt tijdwinst. ‘Daardoor knabbelde ik nog zoveel van mijn achterstand af, dat ik naar plek negen klom. Maar ik reed de Tour al niet meer om te winnen. Dat had ik gedaan tot en met 1980. Daarna lag de prioriteit bij de klassiekers.’

Eén prestatie springt er nog uit in 1982: zijn overwinning in de Grote Prijs Wallonië. Die koers geniet in Nederland betrekkelijk weinig bekendheid. Het is niettemin een wedstrijd met een uiterst selectief parcours, een kolfje naar de benen van Hennie Kuiper wanneer hij in goeden doen is. Hij is die dag in topvorm, rijdt het hele veld aan flarden en wint glorieus na een lange solo in de finale. In de straten van de finishplaats Charleroi weet Hennie de neoprof Gerard Veldscholten uit de ploeg van Peter Post nog net enkele meters voor te blijven. Jammer genoeg voor hem heeft de koers buiten België, buiten Wallonië vooral, te weinig uitstraling om als bijzonder te worden gezien.

DAF Trucks trekt zich tot verdriet van Hennie terug uit de professionele wielersport. Sponsorbaas Willy van Doorne slaagt er niet in voldoende vestigingen van het concern, elders in Europa, over te halen nogmaals miljoenen in de financiering van een professionele wielerploeg te stoppen. Ploegleider Fred De Bruyne vraagt zijn manschappen te wachten met het tekenen bij een andere ploeg. ‘Blijf nu bij elkaar, mannen. Het personeel blijft ook trouw aan de ploeg. Neem je verantwoordelijkheid.’ Kuiper, die gemakkelijk ergens anders onderdak kan vinden, wacht af. De Bruyne gaat op zoek en vindt uiteindelijk meubelgigant Jacky Aernoudt bereid om voldoende geld op tafel te leggen voor een nieuw wielerjaar. Het begin is veelbelovend. ‘In een formatie met zes amateurs wint Aernoudt de ploegentijdrit in Parijs-Nice. Met jongens als Frits van Bindsbergen, Nico Emonds, Henri Manders, Eric Vanderaerden, Willem Van Eynde en Rudy Rogiers presteerden wij opperbest,’ stelt Kuiper tevreden vast. Hij is klaar voor het nieuwe seizoen.

Met twee Monumenten in één jaar draagt Hennie Kuiper alles bij aan de eindzege in de Wereldbeker voor ploegen, een trofee die met name DAF-directeur Willy van Doorne enorm kan appreciëren