Drie jaar te lang?
Achteraf kunnen we vaststellen dat 1985 het laatste gloriejaar is geweest van Hennie Kuiper. Hij triomfeert dat jaar in Milaan-Sanremo, is de sterkste coureur in de Ronde van Vlaanderen, waarin hij als derde eindigt en laat nog een keer iets van de ouderwetse Kuiper zien op 28 april in de Grote Prijs Europabrücke in Innsbruck, die hij – net als in 1982 – winnend afsluit. Daarna lijkt de neergang definitief ingezet. In de drie volgende seizoenen krijgen we bij vlagen iets te zien van de grote Kuiper van weleer. Maar nergens rijdt hij meer een grote uitslag. ‘Hennie is drie jaar te lang doorgegaan,’ zegt zijn vriend en raadsman José De Cauwer.
Maar Hennie kan niet stoppen. Hij koerst nog te graag.
Het lijkt in de verte iets op het einde van de carrière van een van de grootste schaatsers, die Nederland ooit heeft gekend: Ard Schenk. Na zijn triomftocht in het Olympisch jaar 1972 in Japan (drie keer goud!) en het wereldkampioenschap van dat jaar in Oslo (vier afstandsoverwinningen), bereikte Schenk nimmer meer het niveau van zijn grote jaren. Hij bleef niettemin zijn rondjes draaien in de grote toernooien. ‘Ik heb de top meegemaakt, ik wil ook de neergang beleven,’ antwoordde hij steevast wanneer hem gevraagd werd, waarom hij aan zijn grootse carrière zo’n bescheiden vervolg breide. Hij kòn gewoon niet stoppen; was er geestelijk nog niet aan toe. Bij Hennie is er iets dergelijks aan de hand. Wanneer sponsor Verandalux in grote financiële problemen komt, na afloop van het successeizoen 1985, wordt Hennie benaderd door Henny Libregts, de broer van Piet, ploegleider bij Frisol, bij welke formatie Kuiper in 1975 wereldkampioen werd. Libregts heeft twee geldschieters: Skala en Skil, die veel geld in een wielerploeg steken. Hij gelooft dat de oude Kuiper nog tot veel in staat is. Heeft deze vechtjas afgelopen jaar niet Milaan-Sanremo gewonnen? Was hij in andere koersen ook niet voorin de uitslag te vinden? Neen, Kuiper moet tot verrassingen in staat zijn. De oude vos, met die immer blozende wangen, is nog altijd een coureur om rekening mee te houden.
De praktijk is anders. Hij behaalt enkele criteriumoverwinningen, handhaaft zich in de Giro d’Italia redelijk voorin het klassement (22ste), maar rijdt voor het overige vrij anoniem rond. De Ronde van Frankrijk moet hij noodgedwongen aan zich voorbij laten gaan. Tourdirecteur Félix Lévitan selecteert de ploeg van Kuiper niet. Wie denkt dat Hennie na het mislukte seizoen 1986 definitief zijn proflicentie inlevert, kent de ambitieuze Kuiper slecht. Hennie wìl gewoon geen afscheid nemen. Hij houdt zoveel van zijn sport, dat hij voort wil doen. Nu is Kuiper voor het derde achtereenvolgende jaar een van de troeven van Roger Swerts: in 1985 onder de vlag van Verandalux-Dries-Rossin, in 1986 verdedigt hij de kleuren van Skala-Skil en nu staat er Roland-Skala op de shirts.
Hennie moet in februari 1987 niet minder dan 38 kaarsjes uitblazen op zijn verjaardagstaart. Talloze malen heeft hij de voorbije maand dezelfde vraag moeten beantwoorden: ‘Wanneer stop je?’ Hij raakt er zowaar een beetje door geïrriteerd. Stoppen? Ben je gek! Hennie heeft nog dagen dat hij met de besten mee kan. In een interview met Het Parool zegt hij aanvankelijk: ‘Ik reken nergens meer op dit jaar.’ Maar even later: ‘Ik wil dit jaar nog op topniveau meedraaien.’
Hij kijkt anders tegen zijn sport aan dan in het verleden. ‘Ik beleef het allemaal intenser. Ze vragen mij of ik aan afbouwen denk. Maar dat kan helemaal niet in de wielersport. Als je een contract hebt gekregen, moet je op topniveau willen presteren. Uitbollen doe je maar bij de veteranen of de trimmers.’
Hij is nog even vurig als in de tijd dat hij als jochie verregend aan de startlijn stond van de wilde Ronde van Wierden. ‘Zolang ik geniet van de sport wil ik nog al mijn temperament in de strijd gooien; ouderwets aanvallen en dan maar zien waar het schip strandt. Dat levert toch de mooiste wielersport op.’
Hij test zichzelf in de Omloop Het Volk, de wedstrijd die tegenwoordig Omloop Het Nieuwsblad heet. Wanneer het peloton aan de voet van de Wolvenberg komt, vliegt hij er ouderwets in. Hij legt al zijn vermogen in de beklimming. Achter zich hoort hij renners piepen en kraken. Op de top monstert de ‘bejaarde’ coureur de ravage die hij heeft aangericht. Het peloton is verbrokkeld. De Amerikaanse grootheid Greg LeMond is eenvoudig uit de wielen gereden. Zelf heeft Hennie de pedalen amper gevoeld, maar aan de gezichten van de renners rond hem, ziet hij dat hij ze pijn heeft gedaan. Het is jammer dat hij er nu pas achter komt, hoe goed hij nog is, anders zou hij zijn krachten hebben gespaard voor de finale. Maar allez: ‘den Kuiper’ is er weer. Hij etaleert zijn klasse ook in Parijs-Roubaix waar hij net buiten de top tien valt (11de) en op 1 mei wanneer de Duitse klassieker Rund um den Henninger Turm op het programma staat. De vijfde plek in dezelfde tijd als de winnaar, de Noor Dag Otto Lauritzen, is een resultaat dat gezien mag worden. In de Ronde van Italië valt hij niet op, maar hij rijdt die koers als voorbereiding op de Tour de France. Ondertussen hebben de sponsors grote plannen met de ploeg. Ze vragen Hennie langs te komen voor intern overleg. De geroutineerde coureur legt zijn plannen op tafel. ‘Moet Roger Swerts dat alles begeleiden?’ is de vraag van de sponsors. Hennie wil Swerts niet afvallen, roemt dus diens kwaliteiten, maar laat toch doorschemeren dat er een betere directeur-sportief beschikbaar is: José De Cauwer.
Swerts haalt zijn gram
Kuiper rekent erop dat het besprokene binnenskamers blijft. Maar de werkelijkheid blijkt anders. Acht dagen voordat de Tour in Berlijn van start gaat, krijgt hij te horen, dat er voor hem geen plek is in de ploeg. Roger Swerts is heimelijk toch op de hoogte gebracht van Kuipers pleidooi voor De Cauwer. Swerts haalt zijn gram. Hij houdt zijn meest geroutineerde Tourrenner buiten de ploeg voor ’s werelds grootste wielerevenement. Naar buiten toe geeft Swerts als reden dat Kuiper hem de afgelopen maanden niet heeft kunnen overtuigen. Hij zou niet meer in staat zijn de Tour op niveau te rijden.
Toch heeft Swerts niet helemaal ongelijk. In de Giro heeft de voormalige luitenant van Eddy Merckx geconstateerd hoe diep Hennie in het rood moet gaan om de bergen over te komen. Te vaak moest hij als eerste lossen, wanneer de weg omhoogging. Hij verkoopt het niet-selecteren van Kuiper voor de Tour als zelfbescherming. Hoe het ook zij: de gelouterde coureur staat ernaast. Ontsteltenis in huize-Kuiper, onbegrip in het peloton en bij het publiek. Voor Hennie stort de wereld in. Hij was vanaf de start van het seizoen vastbesloten om van zijn twaalfde Tour nog iets moois te maken. En nu moet hij met gerechtelijke stappen dreigen om alsnog zijn Tourdeelname af te dwingen. Daar ziet hij bij nader inzien toch maar vanaf. Hennie volgt de Tour vanaf de zijlijn. Via columns geeft hij zijn visie op de koers. En zo loopt het aanvankelijk veelbelovende seizoen 1987 voor hem roemloos ten einde.
Ondanks dat in 1986 de wil er nog wel is, blijven bij Skala-Skil de grote zeges uit. Hennie Kuiper moet zich tevreden stellen met een handvol overwinningen in het criteriumcircuit
Hennie Kuiper tijdens de derde Profronde van Friesland tussen links Gert-Jan Theunisse en rechts ploeggenoot Adri van Houwelingen. De wind houdt zich stil wat de koers weinig selectief maakt. Hans Daams wint in Joure. Hennie Kuiper fietst keurig bij de eerste zeven